Theo tổ chức Y tế Thế giới, năm 2023 toàn cầu có 249 triệu trường hợp mắc sốt rét ở 85 quốc gia. Số trường hợp tử vong do sốt rét năm 2022 trên thế giới là 608.000 trường hợp.

Theo báo cáo của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương năm 2023, cả nước có 448 bệnh nhân sốt rét và có 2 bệnh nhân tử vong. Một số tỉnh có người mắc sốt rét cao như: Khánh Hòa 208 ca mắc, Lai Châu 93 ca mắc, Nghệ An 24 ca mắc, Thành phố Hồ Chí Minh 21 ca mắc…

Tại tỉnh Điện Biên, năm 2023 toàn tỉnh không có ca bệnh mắc sốt rét, nhưng nguy cơ bệnh sốt rét xâm nhập từ tỉnh khác, hoặc quốc gia khác vẫn rất cao, do nhân dân tỉnh Điện Biên có nhiều người đi làm ăn ở các vùng có sốt rét lưu hành, có thể mắc bệnh sốt rét và khi trở về lây lan cho nhân dân trong thôn/bản. Bên cạnh đó năm 2023, toàn bộ 93 ca mắc sốt rét của tỉnh Lai Châu đều thuộc huyện Mường Tè, là huyện giáp ranh liền kề với các huyện Mường Nhé, Nậm Pồ và Mường Chà của tỉnh Điện Biên, từ đó nguy cơ sốt rét xâm nhập vào tỉnh Điện Biên là rất cao.

Nguyên nhân gây bệnh sốt rét là loài ký sinh trùng sốt rét thuộc giống Plasmodium. Có 5 loài ký sinh trùng thuộc giống này truyền nhiễm bệnh sốt rét ở người, bao gồm: Plasmodium falciparum, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale, Plasmodium vivax và Plasmodium knowlesi.

Muỗi A-nô-phen là trung gian truyền bệnh sốt rét. Khi muỗi đốt người bệnh sốt rét, ký sinh trùng sẽ theo máu vào trong dạ dày muỗi, sau đó ký sinh trùng sốt rét sẽ phát triển, nhân lên và xâm nhập vào tuyến nước bọt của muỗi, khi muỗi đốt người lành thì ký sinh trùng sốt rét sẽ theo nước bọt của muỗi xâm nhập vào máu và gây bệnh cho người lành.

Triệu chứng của một cơn Sốt rét điển hình thường biểu hiện qua 3 giai đoạn:

Giai đoạn rét run: Người bệnh lạnh run toàn thân, môi tái, mắt quầng , nổi da gà, rét run, đắp nhiều chăn cũng không hết rét, thường kéo dài 1/2- 2 giờ.

Giai đoạn sốt cao: Thân nhiệt nóng dần có thể sốt 38-40oC, mặt đỏ, da khô nóng, đau đầu, khát nước, hơi đau tức vùng gan lách thường kéo dài 1- 3 giờ.

Giai đoạn vã mồ hôi: Thân nhiệt giảm dần, vã mồ hôi, khát nước, bớt đau đầu, cảm giác bệnh khỏe lại.

Có nhiều trường hợp, người mắc sốt rét không có cơn sốt điển hình, người bệnh chỉ cảm thấy ớn lạnh hoặc gai rét.

Sốt rét được chia làm 2 loại: Sốt rét thông thường chưa có biến chứng và sốt rét ác tính có biến chứng dẫn tới những biến chứng nguy hiểm và có thể tử vong . Đối với bệnh nhân mắc bệnh sốt rét việc chẩn đoán chính xác và kịp thời vô cùng quan trọng vì bệnh có thể tiến triển nhanh chóng và đe doạ tính mạng người bệnh.

Tác hại của bệnh Sốt rét: Gây thiếu máu do ký sinh trùng vào trong máu phá vỡ hàng loạt hồng cầu, dẫn đến thiếu máu, da xanh, môi thâm, mệt mỏi, gầy yếu; Gan to, lách to; Trẻ em bị mắc bệnh Sốt rét cơ thể còi cọc chậm lớn, kém thông minh; Phụ nữ có thai mắc bệnh Sốt rét dễ gây sảy thai, thai chết lưu, đẻ non hoặc khi sinh nở dễ mắc phải những tai biến; Đối với các trẻ nhỏ bị mắc bệnh Sốt rét sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu nặng, suy hô hấp, tổn thương đa cơ quan và có thể tử vong. Thông thường, trẻ mắc sốt rét thường có cơn sốt không điển hình nên có thể nhầm với bệnh khác.

Hiện nay vẫn chưa có vắc xin phòng bệnh sốt rét, vì vậy phòng chống bệnh sốt rét bằng cách diệt muỗi, bọ gậy và phòng chống muỗi đốt vẫn là biện pháp chủ yếu và hiệu quả nhất. Để không mắc bệnh sốt rét người dân cần thực hiện các biện pháp sau: Thường xuyên ngủ màn, ngay cả khi ngủ trên nương rẫy. Đây là biện pháp tốt nhất để phòng bệnh Sốt rét; buổi tối khi làm việc phải mặc quần áo dài để phòng muỗi đốt. Vệ sinh môi trường nhà ở và xung quanh nơi ở, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, vv...; có thể sử dụng nhang xua muỗi hoặc sử dụng hóa chất để phun tồn lưu lên tường vách nhằm diệt muỗi, nhưng cần phải có kiến thức về sử dụng hóa chất.

Những người bị sốt hoặc đi làm ở vùng có sốt rét lưu hành khi trở về cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám, xét nghiệm, nếu có bị sốt rét sẽ được điều trị miễn phí.

Xuân Bảy – CDC Điện Biên